از ترکیه تا آرژانتین؛ جعل روایت برای الگوبرداری
ترکیه باید راهنمای نسل جدید سیاستمداران باشد یا درس عبرت آن ها؟ سرانجام شاگردی در مکتب نئولیبرالیسم، از ترکیه تا آرژانتین.
به قلم: دکتر سیدیاسر جبرائیلی
حدود یک دهه پیش، نئولیبرالهای ایرانی یک کمپین سیاسی-رسانهای تمام عیار به راه انداخته بودند تا «الگوی توسعه ترکیه» را در ایران تکرار کنند. در مرکز این روایت، این گزاره قرار داشت که ترکیه روابط خود را با غرب نیکو کرد و سرمایهگذاری خارجی عظیمی جذب کرد و توسعه یافت و ایران نیز باید…
این کمپین، همزمان شده بود با پروژه آمریکا برای الگوسازی از ترکیه برای کشورهای مسلمان. هیلاری کلینتون وزیر خارجه باراک اوباما در یک سخنرانی گفته بود: «ملتهای خاورمیانه و شمال آفریقا به دنبال آن هستند که از تجربیات ترکیه بیاموزند. تاریخ ترکیه نشان میدهد که توسعه دموکراتیک تا چه میزان به وجود سیاستمداران با مسئولیت بستگی دارد. به نظر من مهم است که دولتمردان ترکیه نقش راهنما را برای نسلهای جدید سیاستمداران در کشورهای دیگر بر عهده بگیرند».
همان ایام، طی دو مقاله تحلیلی با عناوین «اقتصاد بادکنکی ترکیه؛ سراب رشد و حباب توسعه» و «این نسخه را برای ایران نپیچید» نشان دادم که اقتصاد ترکیه بهزودی سقوط خواهد کرد و نباید فریب زرقوبرق عاریتی آن را خورد. نوشتم که اقتصاد ترکیه سقوط خواهد کرد و غربیها این سقوط را به گردن فاصلهگرفتن دولت ترکیه از «دموکراسی» نسبت خواهند داد؛ و چنین شد…
امروز ترکیه از تورم ۵۰ درصدی رنج میبرد، ارزش دلار در برابر لیر از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه قریب به ۳۰ برابر شده است، بالغ بر ۵۱۲ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و وضعیت معیشت مردم، روزبهروز وخیمتر میشود. این، وضع کشوری است که از نظر هضم در نظم غربی، هیچ کم ندارد. عضو ناتو است، آمریکا در خاکش ۲ پایگاه نظامی دارد، عضو WTO است، عضو شورای مرکزی FATF است، مقصد اول سرمایهگذاری خارجی اروپا بوده است و…
امروز همان قصه، توسط همان جریان و تریبونها و پادوهای رسانهایشان در حال تکرار درباره آرژانتین است. رسماً در حال تبلیغ این گزاره هستند که «خاویر میلی رئیسجمهور آرژانتین یک بسته آزادسازی اقتصادی را اجرا کرده و یک چرخش بزرگ سیاستی به سمت اقتصاد آزاد انجام داده و نتیجه این شده همه چیز گلوبلبل شده است»؛ لذا ایران نیز باید همان سیاستها را اجرا کند. تأسفبارتر از این جعل روایت، این حقیقت تلخ است که آنچه به جاعل فرصت جعل میدهد، سیاستمداران کوتهقامت و خالیالذهن ما هستند؛ سرمایهداران نئولیبرال بهسهولت بر گردهشان سوار میشوند و به طرفهالعینی بر صفحه سپید اندیشهشان، هر نقشی بخواهند ترسیم میکنند.
بگذریم…
اولین گزاره جعلی، ادعای بدیع بودن این سیاستها در آرژانتین است. سال ۱۳۹۳ در مقاله «آرژانتین؛ شاگرد اول پشیمان نئولیبرالیسم» به واکاوی اجرای سیاستهای نئولیبرال پرداختم و نشان دادم چگونه این سیاستها، اقتصاد این کشور را ویران کرد. آرژانتین تاکنون ۲۱ بسته سیاستی از صندوق بینالمللی پول دریافت و اجرا کرده و آنچه خاویر میلی، این مجری سابق رادیو، انجام میدهد، چیز جدیدی نیست؛ و چنانکه درگذشته فاجعه آفریده، در حال حاضر نیز فاجعه میآفریند و خواهد آفرید.
اما اجازه دهید این فجایع را باهم مرور کنیم.
۱- تورم
بزرگترین روایت کذب نئولیبرالهای ایرانی، درباره کنترل تورم است. شنیدم یکی از مبلغان این جریان گفته است که خاویر میلی تورم ۲۰۰ درصدی را به ۲ درصد رسانده است! اما واقعیت چیست؟ واقعیت این است که نوامبر ۲۰۲۳ یعنی ماه قبل از روی کار آمدن خاویر میلی، تورم سالانه آرژانتین ۱۶۰ درصد بوده و در اکتبر ۲۰۲۴ یعنی پس از گلکاریهای خاویر میلی، نرخ تورم سالانه ۱۹۳ درصد شده است!
۲- نرخ فقر
در پایان سال ۲۰۲۳ یعنی سال قبل از روی کار آمدن خاویر میلی، نرخ فقر در این کشور ۴۱.۷ درصد بود که تنها شش ماه پس از اجرای بسته سیاستی نئولیبرال، این رقم به بیش از ۵۳ درصد رسید. بلاتردید، با مشخصشدن آمار نیمه دوم ۲۰۲۴، نرخ فقر از این رقم نیز فراتر خواهد رفت.
۳- تولیدات صنعتی
نرخ رشد تولیدات صنعتی آرژانتین که طی ۱۸ ماه از ۲۴ ماه ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ مثبت بود، در کل دوره خاویر میلی منفی ثبت شده است.
۴- رشد اقتصادی
رشد اقتصادی آرژانتین در هر ۴ فصل سال ۲۰۲۴ یعنی سال حکومت خاویر میلی منفی بوده و پیش بینی میشود که رشد اقتصادی سال جاری میلادی منفی ۴ درصد ثبت شود. در حالی که طی دوره دو ساله پیش از خاویر میلی، این کشور مکرر رشدهای مثبت را تجربه کرده است.
۵- نرخ بیکاری
چنانکه در نمودار ملاحظه میفرمائید، نرخ بیکاری آرژانتین از سال ۲۰۲۰ تا روی کار آمدن خاویر میلی پیوسته در حال کاهش بوده که پس از روی کار آمدن این چهره نئولیبرال، روند صعودی به خود گرفته است.
۶- ارزش پول ملی
نرخ دلار در نوامبر سال ۲۰۲۳ یعنی پیش از روی کار آمدن خاویر میلی در بازار آزاد حدود ۹۰۰ پزو بود که در نوامبر ۲۰۲۴ به ۱۱۳۰ پزو رسید.
۷- نابرابری
پیرو اجرای سیاستهای خاویر میلی، ضریب جینی که نشاندهنده میزان نابرابری است، به بالاترین رقم خود از سال ۲۰۰۵ میلادی رسید. خبرگزاری بلومبرگ تیتر زده بود: «شوک درمانی میلی، در آرژانتین نابرابری «وحشیانه» را شعلهور کرده است».
اما این آمار و ارقام، هرگز نمیتواند رنج و محنت مردمی که زیر بار این سیاستها کمرشان شکسته است را وصف کند. طی یک سال اخیر، مردم بارهاوبارها به خیابان آمده و علیه سیاستهای میلی تظاهرات کردهاند. اصناف مختلف دست به اعتصاب زدهاند.
لکن واقعیت این است که خاویر میلی، با رای همین مردم و با وعده های پر طمطراق اقتصادی در انتخابات روی کار آمده است. مردم آرژانتین، با عکس خاویر میلی روی دلار آمریکا در کف خیابانهای بوینس آیرس میرقصیدند؛ دقیقاً به همان سان که پس از امضای برجام، در ایران رقصیدند.
نئولیبرالیسم، وعده بهشت میدهد و جهنم میآفریند. معیشت میسوزد و نابرابری میسازد.
